Na bijna tien jaar van gestage daling zijn er voor het eerst weer meer mensen die al minstens zes maanden hun zorgpremie niet kunnen betalen. De straf die ze daarvoor krijgen — een hogere zorgpremie — past niet meer bij deze tijd, zeggen schuldhulpverleners. Ook de instantie die de hogere premie int, het CAK, wil ervan af.
Martijn Klerks 24 juni 2024,
De afgelopen jaren lag het aantal wanbetalers bij de zorgverzekeraars stabiel rond de 170.000, maar op oudejaarsdag 2023 waren het er 178.000, blijkt uit cijfers die bij het Centraal Administratie Kantoor (CAK) zijn opgevraagd.
Vooral in steden liggen de aantallen hoog. In Amsterdam hebben 13.480 mensen minstens zes maanden hun premie niet betaald, dat is 1,7 procent. Rotterdam heeft met 2,8 het grootste percentage wanbetalers, 16.120 mensen.
Reden voor Arjan Vliegenthart, directeur van financieel voorlichtingsbureau Nibud, om extra gespitst te zijn op financiële problemen. “We weten dat het aantal mensen dat de zorgpremie niet meer kan betalen een kanarie in de kolenmijn is. Immers: ook wie geen premie betaalt, blijft gewoon verzekerd. Het is dus een van de eerste dingen die mensen niet meer betalen.”
Wanbetalerspremie
Maar ook al blijf je als wanbetaler verzekerd: het niet betalen van de zorgpremie heeft wél gevolgen. Wanbetalers betalen namelijk meer premie, al wordt die hogere premie komende maand wel iets verlaagd, van 175 naar 160 euro. Ter vergelijking: de gemiddelde basisverzekering kost normaal 146 euro per maand.
Inmiddels klinkt de ene na de andere oproep om die wanbetalerspremie helemaal af te schaffen. De financiële prikkel werkt niet, en duwt mensen die toch al in de financiële penarie zitten alleen maar dieper in de problemen, constateerden consultants van AEF afgelopen najaar al in een rapport in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid.
“Die boete op het hebben van schulden past niet in de tijdgeest,” zegt Renate Richters, voorzitter van schuldhulpverenging NVVK, met het rapport in de hand. “Je loopt bovendien het risico dat mensen in een negatieve spiraal belanden.”
En ook het CAK zelf ziet dat het niet werkt, en riep eerder deze maand opnieuw op om de wanbetalersregeling te schrappen. “Wie schulden heeft, doet bovendien een groter beroep op de zorg.” Afschaffen maakt de zorg als geheel dus ook betaalbaarder, betoogt die organisatie.
Schuldhulp
Waarom het aantal wanbetalers afgelopen jaar plots is gestegen, durft het CAK niet te zeggen. Nibud-directeur Vliegenthart hoopt dat deze stijging een tijdelijke opleving is. “Het is nog te vroeg om te zeggen of er nu structureel meer mensen met financiële problemen zijn.” Richters ziet een groeiende groep mensen die een beroep doet op schuldhulp, én meer mensen die op het randje zitten. “De échte armoede daalt, maar veel mensen die nu nog rondkomen, kunnen zich geen enkele financiële tegenslag permitteren.”
De NVVK-voorzitter maakt zich vooral zorgen om mensen die de afgelopen jaren door Rutte IV overeind zijn gehouden: de energietoeslag voor huishoudens, belastinguitstel na corona voor ondernemers. “Een nieuw kabinet moet echt gaan nadenken over definitieve oplossingen voor die mensen.” Een halvering van het eigen risico? “Dat is goed nieuws voor wie veel zorg gebruikt. Maar gezonde mensen met een laag inkomen zijn door die maatregel juist slechter af.”
Bron: Het Parool