Bijna 600.000 keer heeft een minderjarige vorig jaar spullen gekocht met ‘koop-nu-betaal-later’. Dat blijkt uit een onderzoek van toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM). De toezichthouder roept aanbieders als Klarna en Riverty op om snel mogelijk met een aanpak te komen die daar een eind aan moet maken.

De betaaldiensten liggen onder een vergrootglas. Bij de overheid en onder schuldhulpverleners leven al langer grote zorgen over de risico’s van achteraf betalen. De diensten zouden jonge en kwetsbare consumenten te makkelijk verleiden om schulden te maken.

Achteraf betalen
Wie achteraf betalen gebruikt, leent in feite geld van de aanbieder. In eerste instantie is die lening renteloos, maar je moet hem wel binnen maximaal drie maanden terugbetalen. Gebeurt dat niet, dan brengen de aanbieders kosten in rekening.

Op deze manier spendeerden Nederlanders in 2022 zo’n 4,8 miljard euro. Het zijn vooral webwinkels die de dienst aanbieden, maar in dat jaar konden klanten van 256 fysieke winkels het ook al gebruiken. De populairste aankopen zijn modeartikelen.

Bijna een miljoen Nederlanders gebruiken de diensten zeer frequent (meer dan 20 keer per jaar). Vooral bij die groep vreest de AFM voor gewenning aan schulden.

Over het algemeen ziet de AFM dat bij de meeste leeftijdsgroepen ruim een op de tien gebruikers te maken krijgt met extra kosten omdat ze te laat terugbetalen. Alleen bij 65+’ers ligt het percentage lager.

Nu vallen deze diensten nog niet onder de Europese richtlijnen voor consumentenkrediet, waardoor de regels minder streng zijn. Maar dat gaat veranderen vanaf eind 2026.

Tot die tijd moet de verandering vanuit de sector zelf komen. Vier grote aanbieders – Klarna, Riverty, in3 en Billink – kwamen daarom in oktober met een gedragscode. Daarin beloofden ze onder meer geen diensten meer aan te bieden aan minderjarigen.

Kopers moeten tegenwoordig hun leeftijd opgegeven om achteraf te kunnen betalen, waardoor zou minderjarigen uitgesloten moeten worden. Toch zeggen tientallen jongeren tegen de NOS dat ze dit jaar wel spullen hebben gekocht. De een voor een paar tientjes, de ander voor honderden euro’s.

Volgens de AFM was het gemiddelde bedrag dat minderjarigen per transactie uitgaven vorig jaar 50 euro.

Verificatie omzeilen
Minderjarigen zeggen tegen NOS Stories dat de leeftijdscontroles bij de achterafbetaaldiensten makkelijk te omzeilen zijn. “Ze vragen wel of je 18 bent, maar dan voer je gewoon een andere geboortedatum in. En klaar, het is betaald.” Andere jongeren menen helemaal geen vraag over hun leeftijd te hebben gekregen.

Zowel Klarna als Riverty noemen het omzeilen van de verificatie door minderjarigen fraude. “Dat nemen we extreem serieus”, zegt een woordvoerder van Klarna. Volgens hem heeft het Zweedse bedrijf altijd al aan verificatie gedaan met het doel om minderjarigen uit te sluiten. “Vorige maand hebben we die verder aangescherpt met striktere controle van de klantdetails van alle nieuwe klanten door een extern bureau.”

De gedragscode is een stap in de goede richting, erkent een woordvoerder van demissionair minister Weerwind (Rechtsbescherming). Zijn ministerie is samen met Sociale Zaken en Economische Zaken en Klimaat verantwoordelijk voor de koop-nu-betaal-later-diensten. “Maar er moeten nog wel wat stappen bij”.

Geen harde leeftijdscheck
Afgelopen maand zaten ambtenaren van de ministeries nog om tafel met vertegenwoordigers van de sector. “Dat doen we vrijwel maandelijks”, zegt de woordvoerder. Een van de zaken waar ze over spreken is dat de diensten nog steeds gebruikt worden door minderjarigen. “Er is geen harde leeftijdscheck, helaas.” Samen met het ministerie van Financiën en Sociale Zaken wordt nu onderzocht hoe leeftijdsverificatie wettelijk kan worden afgedwongen.

Ook de AFM vindt dat de stappen die de sector tot nu toe heeft genomen nog niet voldoende zijn. “De aanbieders zullen nog verder moeten verbeteren in aanloop naar de nieuwe regelgeving”, schrijft de toezichthouder.

Bron: NOS